سال ۱۴۰۳ از سوی رهبر معظم انقلاب، سال «جهش تولید با مشارکت مردم» نام‌گذاری شد. نام‌گذاری شعار سال بر لزوم توجه بر جهش تولید اشاره دارد، این در شرایطی است که رهبر انقلاب سال گذشته نیز بر رشد تولید تاکید کردند و به نظر می‌رسد انتظارات ایشان در سال گذشته تامین نشد و بر همین اساس بار دیگر در شعار سال بر تولید تاکید شده است. نایب رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به موانع رشد تولید اشاره کرد. او یکی از موانع رشد تولید را نبود زیر‌ساخت‌های لازم صنایع عنوان کرد.

کمبود برق و گاز؛ مانع زیرساختی

علی جدی، نایب رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اشاره به مشکلات بر سر راه جهش تولید گفت: در بحث زیرساخت‌های مرتبط با تولید هم در زمینه برق و هم گاز مشکلات عدیده‌ای در کشور وجود دارد. اگر رشد تولید برای ما مهم است؛ مدیران متولی نباید بگذارند که در طول سال در بعضی از نقاط کشور برخی از صنایع ما یک ماه به خاطر کمبود گاز تعطیل شود یا مثلا در تابستان به دلیل کمبود برق شاهد تعطیلی صنایع به مدت ۴۰ تا ۴۵ روز باشیم. بنابراین باید مشکل زیرساخت‌ها را حل کنیم. او ادامه داد: در ۱۱ ماه ما هر چقدر هم افزایش تولید داشته باشیم و یک ماه مجبور باشیم تولید را تعطیل کنیم یعنی ۸ تا ۹ درصد تولید کاهش می‌یابد. بنابراین در وهله اول باید این مشکل را حل کنیم که موجب آسیب به بخش خصوصی می‌شود چون صنایع دولتی درآمدهایش برای دولت است و مساله‌ای ایجاد نمی‌شود و نهایتا درآمد دولت کم می‌شود. اما در سال ۱۴۰۳ که بحث مشارکت مردم هم مطرح است عدم توجه به بخش خصوصی و صنعت به نوعی انگیزه مردم را در مشارکت کمتر می‌کند و در این شرایط بخش خصوصی در صنعت سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و انگیزه‌ها کم می‌شود.

چالش بزرگ صنایع متوسط و کوچک

نایب رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس با انتقاد از عدم به‌کار‌گیری ظرفیت کامل صنایع تاکید کرد: نکته دیگر این است که موانعی در تولید وجود دارد از جمله در صنایع متوسط و کوچک که بخش خصوصی هم در آن درگیر است و تولید معمول آنها کاهش پیدا می‌کند که باید این مشکل را برطرف کرد. بر اساس میانگینی که در کمیسیون صنایع گرفتیم، صنایع متوسط و کوچک معمولا با کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت کار می‌کنند و این یعنی ۵۰ درصد صنایع کوچک و متوسط که بیشتر آن هم مربوط به بخش خصوصی است، تولید نمی‌کنند. این مساله یعنی مجموعه فعال است، اما با ۳۰ تا ۵۰ درصد ظرفیت کار می‌کند. اگر بحث مشارکت مردم را می‌خواهیم یعنی باید به این نکته توجه کرد که چرا مردم سرمایه‌گذاری کردند، اما مجبورند با کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت کار کنند. جدی افزود: بنابراین باید موانع را برطرف کنیم. اگر صنایع نقدینگی می‌خواهند باید نقدینگی را فراهم کنیم و بخش خصوصی هم به میدان بیاید، افزایش تولید داشته باشند و ظرفیت تولیدشان را به ۸۰ تا ۹۰ درصد برسانند. همچنین اگر صنایع در بحث صادراتشان مانع دارند باید این موانع را حل کنیم. از سوی دیگر اگر صنایع در تامین و واردات مواد اولیه‌شان مشکل دارند باید کمکشان کنیم.

او خاطرنشان کرد: دولت باید اولویت را به محصولات بخش خصوصی بدهد و این موضوع می‌تواند جهش تولید را رقم بزند. موضوع این است که ما مشکلات را حل و درصد به درصد افزایش تولید را رقم می‌زنیم و درنهایت در یک ماه یک صنعت به دلیل کمبود برق می‌خوابد و ۸ درصد تولید کاهش می‌یابد و یک ماه هم به دلیل قطع گاز می‌خوابد بنابراین ۸ تا ۹ درصد دیگر تولید کاهش می‌یابد و این یک باره تولید را کاهش می‌دهد. قطعا در این شرایط رشد تولید مدنظر رهبری اتفاق نمی‌افتد. لذا باید هم زیرساخت و هم استفاده از ظرفیت تولید تولیدکنندگان متوسط و کوچک بخش خصوصی در اولویت قرار بگیرد.

علت ناکامی ۱۴۰۲ در رشد تولید

جدی با بیان اینکه علت ناکامی دولت در رشد تولید در سال گذشته را قطع برق و گاز می‌دانم، اظهار کرد: در بسیاری از موارد یک مجموعه به دلیل قطع برق یا گاز یک ماه کار نمی‌کند و این موضوع در کشور زیاد است. همین موضوع بارها در کمیسیون صنایع مطرح شده و با آن درگیر هستیم. او تصریح کرد: از سوی دیگر بسیاری از صنایع به دلیل واردات مواد اولیه دچار مشکل می‌شوند. برای مثال در بحث لاستیک در کشور دیدید که یک مقطعی برای تولید لاستیک مشکل پیش آمد و بعد مجبور شدند لاستیک وارد کنند. این موضوع به دلیل کمبود مواد اولیه بود و برای واردات مواد اولیه لاستیک ارز اختصاص نداده بودند و تولیدکنندگان نتوانستند لاستیک تولید کنند و در عمل تولید در کشور افت کرد و مجبور شدند لاستیکی را که در داخل می‌توانستند تولید کنند، وارد کنند.

بنابراین واردات مواد اولیه و کمبود نقدینگی مانعی برای رشد و جهش تولید است. این نماینده مجلس در ادامه خاطرنشان کرد: بنابراین می‌توان گفت سیاست‌گذاری نادرست ارزی مانع رشد تولید است. وزارت صمت بزرگ‌ترین تامین‌کننده ارز از جهت صادرات محصولات‌ است، اما در سیاست‌گذاری ارزی هیچ نقشی ندارد. یعنی وزارت صمت برای ارزی که خودش تامین می‌کند تصمیم‌گیر نیست که به چه نحوی هزینه کند و این اشکالی است که قبل از عید در کمیسیون صنایع، با حضور وزیر صمت و رئیس‌کل بانک مرکزی مطرح کردیم. اما برای حل این مشکل باید برنامه‌ریزی کرد و تجربیات گذشته هم نشان می‌دهد که در سال چه چیزهایی نیاز است و چه چیزهایی اولویت دارد و باید بر اساس آن عمل شود. بنابراین نباید شاهد اقدامات سلیقه‌ای باشیم و بانک مرکزی و وزارت صمت نباید به تنهایی تصمیم بگیرند چون این موضوع نگرانی ایجاد می‌کند.

جهش چگونه رقم می‌خورد؟

جدی به چرایی لزوم مشارکت بخش خصوصی برای جهش تولید اشاره کرد و ادامه داد: مدل کار کردن دولت مشکل دارد و بهره‌برداری در دولت پایین است، همچنین منابع دولت نیز محدود است. اما نقدینگی سرگردانی که در کشور وجود دارد و دست مردم است، زیاد است. هرکسی هر سرمایه‌ای دارد به دنبال سود آن است. اگر ما ظرفیتی در کشور ایجاد کنیم می‌توانیم این نقدینگی سرگردان را به سمت تولید سوق دهیم. یعنی اطمینان قلبی به دولت ایجاد شود و ظرفیت‌ها و زیر‌ساخت‌هایی برای مردم به وجود بیاید تا اعتماد کنند؛ بیایند و مشارکت کنند و در ادامه هم سود مناسب ببرند. قطعا در این شرایط نقدینگی‌های سرگردان به سمت تولید می‌رود و می‌توان جهشی را رقم زد.

او یادآور شد: اما ما هنوز نتوانسته‌ایم برای آنهایی که به بخش تولید وارد شدند و سرمایه‌گذاری کردند، اطمینان قلبی کامل ایجاد کنیم. بنابراین باید اطمینان قلبی برای آنها فراهم کنیم تا زمینه‌های دیگری هم که ایجاد می‌شود مردم ورود کنند و این نقدینگی‌ها به سمت تولید برود. زمانی‌که نقدینگی مردم از سفته‌بازی‌های بازار به سمت تولید برود و در تولید مشارکت کنند قطعا جهش تولید به راحتی رقم می‌خورد. نایب رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس تاکید کرد: لازمه حضور بخش خصوصی این است که دولت تضمین و اطمینان لازم را ایجاد کند. یعنی نباید افراد بیایند و در تولید مشارکت کنند، اما با مشکل مواجه شوند. در تولید به این شکل است که اگر تولید انجام نشود سرمایه عملا تلف می‌شود و دستگاه‌ها مستهلک می‌شوند. بنابراین دولت باید زمینه را ایجاد و موانع را برطرف کند تا زمانی‌که بخش خصوصی در تولید مشارکت کرد، مشکلاتی برای آنها پیش نیاید.